ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ-ΠΗΓΕΣ

ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ

ΑΤΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Γλωσσάρι... • Πηγές ονομάζουμε τις «αποθήκες» ενέργειας. • Μορφές ονομάζουμε τα διαφορετικά «πρόσωπα» με τα οποία εμφανίζεται και η χρησιμοποιείται η ενέργεια. • Υποβάθμιση της ενέργειας ονομάζουμε τη μετατροπή της σε μορφές που δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε. • KiloJoule (kJ) ονομάζουμε τη μονάδα μέτρησης της ενέργειας. Στα τρόφιμα πολλές φορές χρησιμοποιείται και μια παλαιότερη μονάδα μέτρησης, η χιλιοθερμίδα (kcal).

Με μια ματιά... • Ανάλογα με την προέλευσή της και τον τρόπο με τον οποίο τη χρησιμοποιούμε δίνουμε στην ενέργεια διάφορα ονόματα. Τα «πρόσωπα» αυτά της ενέργειας τα ονομάζουμε μορφές ενέργειας. • Διάφορες μορφές ενέργειας είναι η θερμότητα, η ηλεκτρική ενέργεια, η κινητική και η δυναμική ενέργεια, η πυρηνική, η χημική, η θερμική και η φωτεινή ενέργεια. • Η κινητική και η δυναμική είναι οι δύο βασικές μορφές ενέργειας. • Η ενέργεια μετατρέπεται συνεχώς από τη μια μορφή στην άλλη. • Με τις δραστηριότητές μας η ενέργεια υποβαθμίζεται, μετατρέπεται δηλαδή σε μορφές που δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε. • Η συνολική ενέργεια στη φύση διατηρείται, η ενέργεια δεν εμφανίζεται από το τίποτα ούτε εξαφανίζεται. • Οι καθημερινές ανάγκες του οργανισμού μας σε ενέργεια καλύπτονται από τις τροφές που καταναλώνουμε.

ΕΛΑΤΕ ΝΑ ΜΑΘΟΥΜΕ ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ

4η ΕΝΟΤΗΤΑ: Τα ζώα που ζουν κοντά μας

ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ               ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ  (κλικ)

Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για να χαρακτηρίσουμε κάποιον ή κάτι λέγονται επίθετα. Με άλλα λόγια, επίθετο είναι κάθε λέξη που μας φανερώνει τι λογής είναι ένα ουσιαστικό, ποια ποιότητα ή ιδιότητα έχει.

Π. χ. Στα γενέθλια της Μαρίας, ο Βασίλης της έκανε δώρο ένα μικρόκοάλα. Είναι αστείο και παιχνιδιάρικο και απολαμβάνει πολύ την παρέα του.

Στο παραπάνω κείμενο οι λέξεις μικρό, αστείο και παιχνιδιάρικοχαρακτηρίζουν το κοάλα, είναι επίθετα.

Άρα τα επίθετα συνοδεύουν πάντα ουσιαστικά.
Έχουν όμως τρία γένη και όχι ένα όπως τα ουσιαστικά: το αρσενικό(ο), το θηλυκό(η) και το ουδέτερο(το). Παίρνουν δε το γένος των ουσιαστικών που προσδιορίζουν: Ο καλός μαθητής- η καλή κυρία- το καλό παιδί

Κλίνονται όπως και τα ουσιαστικά που έχουν τις ίδιες καταλήξεις .

Π. χ. το επίθετο πεισματάρης κλίνεται όπως και το ουσιαστικό βαρκάρης. Εξαιρούνται τα αρσενικά επίθετα σε -ης και -υς (π. χ. βαθύς, κανελής)που ακολουθούν δική τους κλίση

Τονίζονται σε όλες τις πτώσεις σε όποια συλλαβή τονίζονται και στην ονομαστική του αρσενικού(ο καλός, του καλού, των καλών, της καλής κλπ)

Εκτός από επίθετα, για να χαρακτηρίσουμε κάποιον ή κάτι, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και μετοχές με λειτουργία επιθέτου.

Παρ' όλο που προέρχονται από ρήματα μερικές φορές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σαν επίθετα.

ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ

Εγκλίσεις είναι οι διαφορετικές μορφές που παίρνει το ρήμα. Έτσι, μπορούμε να εκφράσουμε με σαφήνεια αυτό που έχουμε στη σκέψη μας. Συγκεκριμένα: 

• με την οριστική έγκλιση εκφράζουμε το βέβαιο, το πραγματικό, το γεγονός

Π.χ. Η γη είναι ένας πλανήτης 

• με την υποτακτική έγκλιση εκφράζουμε κάτι το αβέβαιο, το προσδοκώμενο ή μια ευχή, μια επιθυμία, μια προτροπή, μια οδηγία. Τη σχηματίζουμε με τα : ας, να, για να κ.ά.

Π.χ. Ας τρέξουμε για να προλάβουμε το κουδούνι  

• με την προστακτική έγκλιση εκφράζουμε μια έντονη προτροπή ή παράκληση, μια προσταγή, μια εντολή, μια οδηγία.

Π.χ. Κοίταξε τον ουρανό και δες τη σελήνη.

Να θυμάσαι: Οριστική έχουν όλοι οι χρόνοι, υποτακτική έχουν ο Ενεστώτας, ο Αόριστος και ο Παρακείμενος και Προστακτική μόνο ο Ενεστώτας και ο Αόριστος

• το απαρέμφατο, είναι άκλιτο και χρησιμεύει για τον σχηματισμό ορισμένων χρόνων του ρήματος 
• η μετοχή είναι τύπος του ρήματος που μοιάζει με επίθετο, έχει ενεργητική φωνή, στην οποία είναι άκλιτη και παθητική φωνή, στην οποία κλίνεται όπως τα επίθετα

Τα ρήματα που βρίσκονται σε οριστική έγκλιση δέχονται άρνηση δε(ν), ενώ τα ρήματα που βρίσκονται σε υποτακτική έγκλιση δέχονται άρνησημη(ν).

Μάθε για το σκύλο.

ΕΞΑΣΚΟΥΜΑΙ ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ

ΜΑΘΑΙΝΩ ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ

8. Ο χριστιανισμός γίνεται
επίσημη θρησκεία

Α΄ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ

Η γραφή των
αριθμητικών

Τα αριθµητικά είναι λέξεις που φανερώνουν αριθµητικές ποσότητες ή εκφράζουν αριθµητικές σχέσεις. Τα αριθµητικά είναιεπίθετα ή ουσιαστικά.

Τα αριθμητικά επίθετα τα χωρίζουμε στις παρακάτω κατηγορίες:

• απόλυτα, που φανερώνουν ορισμένο πλήθος (ένας - μία - ένα, δύο, τρεις - τρία, τέσσερις - τέσσερα, πέντε, δεκαέξι, τριάντα, εκατό, χίλια κ.λπ.)
• τακτικά, που φανερώνουν τη θέση που παίρνει κάτι σε μια σειρά από όμοια πράγματα (πρώτος, δεύτερος, τρίτος, τέταρτος, δέκατος όγδοος, εικοστός, τριακοστός, χιλιοστός κ.λπ.)
• πολλαπλασιαστικά, που φανερώνουν από πόσα μέρη αποτελείται κάτι (μονός, διπλός, τριπλός, πενταπλός, εικοσαπλός κ.λπ.)
• αναλογικά, που φανερώνουν πόσες φορές μεγαλύτερο είναι ένα ποσό από ένα άλλο (διπλάσιος, τριπλάσιος, τετραπλάσιος, δεκαπλάσιος κ.λπ.)

Τα αριθμητικά ουσιαστικά είναι αφηρημένα ουσιαστικά, σχηματίζονται από τις καταλήξεις των απόλυτων αριθμητικών και ονομάζονται περιληπτικά. Φανερώνουν:

1. το περίπου (δεκαριά, εικοσαριά, πενηνταριά κ.λπ.)
2. πλήθος μονάδων που κάνουν ένα σύνολο (δυάδα, τριάδα, τετράδα, πενηντάδα κ.λπ.)

Τι πρέπει να προσέχουμε στη γραφή των αριθμητικών

• Τα απόλυτα αριθµητικά από το 13 έως το 19 γράφονται µε µία λέξη: δεκατρία, δεκαέξι, δεκαοχτώ. Από το 21 και µετά γράφονται σε χωριστές λέξεις: είκοσι πέντε, σαράντα δύο.
• Τα τακτικά αριθµητικά γράφονται σε χωριστές λέξεις από το 13 και µετά:δέκατος τρίτος, εικοστός όγδοος.
• Γράφονται µε ένα ν: το ένατος, το ενενήντα (90) µε τα παράγωγά του(ενενηκοστός κ.λπ.).
• Γράφονται µε δύο ν : το εννέα - εννιά (9) το εννιακόσια (900) µε τα παράγωγά του (εννιακοσιοστός).
• Τα αριθµητικά ένα, τρία και τέσσερα έχουν 3 γένη και κλίνονται:
  Το ένα µόνο στον ενικό, το τρία και το τέσσερα µόνο στον πληθυντικό.

• Τα αριθµητικά, όταν γίνονται πρώτα συνθετικά σε κάποιες λέξεις, γράφονται ως εξής:

Το αριθµητικό	γίνεται	όπως στο
ένα	µον(ο)-	µονόστηλο, µονάκριβη
δύο	δι-	δίψηφο, διµέτωπος
	δισ-	δισεκατοµµύριο
	δυ-	δυάδα
τρία	τρι-	τρίγωνο, τρίποδο
	τρισ-	τρισέλιδος, τρισένδοξος
τέσσερα	τετρα-	τετράπλευρο, τετραώροφος
πέντε	πεντο-	πεντοζάλης, πεντόβολα
	πεντα-	πεντάµηνο, πεντάλεπτο
έξι	εξα-	εξάχρονος, εξαπτέρυγα
επτά ή εφτά	επτα- ή εφτα-	επτάχρονος, εφταµηνίτικος
οκτώ ή οχτώ	οκτα- ή οχτα-	οκτάτοµος, οχτάωρο
εννέα ή εννιά	εννια-	εννιάµερα

Πίνακας των απόλυτων και των τακτικών αριθμητικών

Αραβικά ψηφία	Ελληνικά σηµεία	Απόλυτα Αριθµητικά	Τακτικά αριθµητικά
1	α΄	ένας, μία-μια, ένα	πρώτος
2	β΄	δύο	δεύτερος
3	γ΄	τρεις, τρία	τρίτος
4	δ΄	τέσσερις, τέσσερα	τέταρτος
5	ε΄	πέντε	πέμπτος
6	στ΄	έξι	έκτος
7	ζ΄	επτά (εφτά)	έβδομος
8	η΄	οκτώ (οχτώ)	όγδοος
9	θ΄	εννέα (εννιά)	ένατος
10	ι΄	δέκα	δέκατος
11	ια΄	ένδεκα (έντεκα)	ενδέκατος
12	ιβ΄	δώδεκα	δωδέκατος
13	ιγ΄	δεκατρία	δέκατος τρίτος
14	ιδ΄	δεκατέσσερα	δέκατος τέταρτος
15	ιε΄	δεκαπέντε	δέκατος πέμπτος
16	ιστ΄	δεκαέξι (δεκάξι)	δέκατος έκτος
17	ιζ΄	δεκαεπτά (δεκαεφτά)	δέκατος έβδομος
18	ιη΄	δεκαοκτώ (δεκαοχτώ)	δέκατος όγδοος
19	ιθ΄	δεκαεννέα (δεκαεννιά)	δέκατος ένατος
20	κ΄	είκοσι	εικοστός
30	λ΄	τριάντα	τριακοστός
40	μ΄	σαράντα	τεσσαρακοστός
50	ν΄	πενήντα	πεντηκοστός
60	ξ΄	εξήντα	εξηκοστός
70	ο΄	εβδομήντα	εβδομηκοστός
80	π΄	ογδόντα	ογδοηκοστός
90	ϟ	ενενήντα	ενενηκοστός
100	ρ΄	εκατό	εκατοστός
101	ρα΄	εκατόν ένα	εκατοστός πρώτος
110	ρι΄	εκατόν δέκα	εκατοστός δέκατος
200	σ΄	διακόσιοι, -ιες, -ια	διακοσιοστός
300	τ΄	τρ(ι)ακόσιοι, -ιες, -ια	τριακοσιοστός
400	υ΄	τετρακόσιοι, -ιες, -ια	τετρακοσιοστός
500	φ΄	πεντακόσιοι, -ιες, -ια	πεντακοσιοστός
600	χ΄	εξακόσιοι, -ιες, -ια	εξακοσιοστός
700	ψ΄	εφτακόσιοι, -ιες, -ια	εφτακοσιοστός
800	ω΄	οχτακόσιοι, -ιες, -ια	οχτακοσιοστός
900	ϡ	εννικακόσιοι, -ιες, -ια	εννιακοσιοστός
1.000	, α	χίλιοι, -ιες, -ια	χιλιοστός
2.000	, β	δύο χιλιάδες	δισχιλιοστός
10.000	, ι	δέκα χιλιάδες	δεκακισχιλιοστός
100.000	, ρ	εκατό χιλιάδες	εκατοντακισχιλιοστός
1.000.000		ένα εκατομμύριο	εκατομμυριοστός
1.000.000.000		ένα δισεκατομμύριο	δισεκατομμυριοστός

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-E104/579/3765,16561/
ΤΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ

ΠΑΛΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ

ΠΑΛΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ

ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία τα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ. εκτεινόταν από τη Βρετανία ως τη Σαχάρα. Ανάμεσα στα ευαίσθητα σύνορα που εκτείνονταν κατά μήκος του Ρήνου, του Δούναβη και του Ευφράτη, υπήρχε μέχρι και την περίοδο του Μάρκου Αυρήλιου, ένα ομοιογενές κράτος που είχε γνωρίσει μία μακρά περίοδο ειρήνης (pax romana) 

Τον 3ο αιώνα όμως εμφανίστηκαν μεγάλα εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα,που λίγο έλειψε να διαλύσουν την αυτοκρατορία. Και συγκεκριμένα:

• εχθροί παραβίαζαν τα σύνορα και λεηλατούσαν τις ακριτικές περιοχές, 
• ο στρατός λόγω της παντοδυναμίας του όριζε και καταργούσε αυτοκράτορες,
• επαρχίες της Ανατολής έκαναν δικά τους κράτη
• και δυσανασχέτησαν πολύ κόσμο οι συνεχείς διώξεις των χριστιανών.

Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με το σύστημα της τετραρχίας :

Αρχικά διαίρεσε την αυτοκρατορία σε ανατολικό και δυτικό τομέα, κράτησε την διοίκηση της Ανατολής και ο Μαξιμιανός ανέλαβε την διοίκηση της Δύσης. 
Οκτώ χρόνια αργότερα, αισθάνοντας ότι χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή σε πολιτικά και στρατιωτικά προβλήματα, επέκτεινε την διαίρεση της εξουσίας, διορίζοντας από ένα "Υφιστάμενο Αυτοκράτορα" ή Καίσαρα κάτω από κάθε "Πρεσβύτερο Αυτοκράτορα" ή Αύγουστο. 
Έτσι, εγκαθιδρύθηκε η Τετραρχία που κράτησε ως το 324 μ.Χ. 


ο χάρτης που δείχνει τις επαρχίες Γαλατίας, Ιταλίας, Ιλλυρικού και Ανατολής

 Οι πρώτοι Τετράρχες ήταν:
Διοκλητιανός, Αύγουστος της Ανατολής (Ανατολή)-(ο Λικίνιος μετά την παραίτησή του)
Γαλέριος, Καίσαρας της Ανατολής (Ιλλυρικό).
Μαξιμιανός, Αύγουστος της Δύσης (Ιταλία) - (τον διαδέχτηκε ο Μαξέντιος)
Κωνστάντιος Χλωρός, Καίσαρας της Δύσης (Γαλατία)-(ο γιος τουΚωνσταντίνος στη συνέχεια)-(δες το διάγραμμα)

Όπως βλέπεις όμως και στο σχεδιάγραμμα, η ηρεμία δεν κράτησε πολύ,γιατί οι τέσσερις συνάρχοντες άρχισαν να συγκρούονται μεταξύ τους.

Στη Δύση ο Κωνσταντίνος νίκησε το Μαξέντιο και στην Ανατολή οΛικίνιος το Γαλέριο. Έτσι οι δυο τους έγιναν συναυτοκράτορες.Ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος για να επαναφέρουν την ηρεμία υπέγραψαν το Διάταγμα των Μεδιολάνων (αλλιώς και διάταγμα του Μιλάνου, καθώς τα Μεδιόλανα είναι στην καθαρεύουσα το όνομα του σημερινού Μιλάνου της Ιταλίας) δηλαδή το διάταγμα της θέσπισης της ανεξιθρησκίας(ο καθένας πίστευε όπου ήθελε) στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, με το οποίο ο Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τους διωγμούς των χριστιανών το 313μ.Χ. Με το διάταγμα νομιμοποιήθηκε η χριστιανική Εκκλησία ως «επιτρεπομένη θρησκεία», οι οπαδοί της οποίας έπρεπε να προσεύχονται στον δικό τους θεό για την ευτυχία του κράτους. Με αυτή την κίνηση ο Κωνσταντίνος δεν έκανε το Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία της Αυτοκρατορίας, απλώς εγγυήθηκε την ανοχή του κράτους απέναντι στους χριστιανούς.

Αναμνηστική πλάκα στην εκκλησία που βρίσκεται στη θέση του παλατιού όπου το 313 υπογράφηκε το Διάταγμα.

Σε μια σημαντική μάχη, που έγινε κοντά στην Αδριανούπολη τον Ιούνιο του 324, ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και τον Λικίνιο, νίκησε ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος πιάστηκε, κατά την υποχώρησή του, αιχμάλωτος στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας. 
Ο Κωνσταντίνος έγινε πλέον μονοκράτορας και προχώρησε σε μεγάλες αλλαγές που είχαν σκοπό την καλύτερη διοίκηση της αυτοκρατορίας.  


Η πορεία του Κωνσταντίνου προς τη μονοκρατορία

  Στη συνέχεια:

• Αναδιοργάνωσε το διασπασμένο από την τετραρχία στρατό
• Διόρισε έπαρχους με πολλές εξουσίες στις περιφέρειες του κράτους
• Οργάνωσε διπλωματικές επαφές με τους γειτονικούς λαούς
• 'Έκοψε νέο χρυσό νόμισμα που κυκλοφόρησε σε όλη την αυτοκρατορία και τόνωσε την οικονομία
• Μετέφερε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στο Βυζάντιο

ο Κωνσταντίνος προσφέρει στην Παναγία την οχυρωμένη Κων/πολη-λεπτομέρεια από ψηφιδωτό της Αγ. Σοφίας

 

νομίσματα εποχής του Κωνσταντίνου

Για τις τολμηρές του αποφάσεις, που είχαν ευεργετικά αποτελέσματα για την αυτοκρατορία, οι ιστορικοί ονόμασαν το Κωνσταντίνο Μέγα και οι Χριστιανοί Άγιο και ισαπόστολο, δηλαδή ισάξιο με απόστολο του Χριστού.

2η ΕΝΟΤΗΤΑ

Εξάσκηση στα επίθετα -ής, -ής, -ές