ΕΝΟΤΗΤΑ 9 : ΒΙΒΛΙΑ-ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ

Ρηματικές και ονοματικές φράσεις

Ρηματική λέγεται μια φράση στην οποία περιέχεται ρήμα, καθώς και άλλες λέξεις που συμπληρώνουν το νόημά του (υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο, επιρρηματικοί προσδιορισμοί). π.χ.

Δημοσίευσε διηγήματα σε διάφορα περιοδικά.

Ονοματική λέγεται μια φράση όταν οι λέξεις από τις οποίες αποτελείται είναι ονόματα (ουσιαστικά, επίθετα, αντωνυμίες). π.χ. Δημοσίευση διηγημάτων σε διάφορα περιοδικά.

Ασύνδετο σχήμα μέσα στο λόγο έχουμε όταν :

• στην ίδια πρόταση τοποθετούμε όμοιους όρους τον ένα δίπλα στον άλλο, χωρίς συνδέσμους ανάμεσά τους αλλά με κόμματα.
• Π.χ. Μέσα από την παραστατική της αφήγηση γνωρίσαμε ιστορικά πρόσωπα, γεγονότα, λαϊκές παραδόσεις, στοιχεία αλήθειας και μύθου.
• στην ίδια περίοδο τοποθετούμε προτάσεις τη μία δίπλα στην άλλη, χωρίς συνδέσμους ανάμεσά τους αλλά με κόμματα.
• Π.χ. Αν κάνετε έναν περίπατο στα στενά της Πλάκας, θα ανακαλύψετε μνημεία από την αρχαία, βυζντινή και νεότερη Αθήνα, θα γνωρίσετε μια ξεχζωριστή γειτονιά της πόλης.

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ & ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Στην παρατακτική σύνδεση χρησιμοποιούνται οι παρατακτικοί σύνδεσμοι και είναι οι εξής: 1. Συμπλεκτικοί: και, κι, ούτε, μήτε

2. Διαχωριστικοί: ή, είτε 

3. Αντιθετικοί: αν και, αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, μολονότι, μόνο (που), 

4. Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, που, οπότε

5. Επεξηγηματικός: δηλαδή 

Στην υποτακτική σύνδεση χρησιμοποιούνται σύνδεσμοι που εισάγουν εξαρτημένες-δευτερεύουσες Οι πιο συνηθισμένοι είναι οι εξής:

1. ειδικοί: ότι, πως, που 

2. ερωτηματικοί: αν, μήπως 

3. ενδοιαστικοί/διστακτικοί: μήπως, μη(ν)

4. υποθετικοί: αν, εάν, άμα, εφόσον, είτε... είτε, εκτός (κι) αν

5. χρονικοί : όταν, όποτε, μόλις, πριν, αφού, μετά που, ώσπου, μέχρι που/να, ενώ, καθώς, όσο 

6. αιτιολογικοί : γιατί, διότι, επειδή, αφού, μια και/που 

7. εναντιωματικοί - παραχωρητικοί: αν και, ενώ, μολονότι, κι ας, και να, και αν 

8. αποτελεσματικοί: που, ώστε(να), 

9. τελικοί: να, για να 

10. συγκριτικός: παρά 

11. βουλητικός: να

Τα είδη των εξαρτημένων προτάσεων :

- χρονικές (αυτές που αρχίζουν με τους συνδέσμους όταν, ενώ, καθώς, αφού, πριν, μόλις, ώσπου, προτού κ.α. π.χ. Όταν ξημερώσει, θα ξεκινήσουμε).

- αιτιολογικές (αυτές που αρχίζουν με τους συνδέσμους γιατί, επειδή, αφού, καθώς κ.α. π.χ. Έφυγε γρήγορα, γιατί είχε δουλειά).

- αποτελεσματικές ή συμπερασματικές (αυτές που αρχίζουν συνήθως με τους συνδέσμους ώστε, ώστε να, που να κ.α. π.χ. Λείπει τόσο καιρό, ώστε δε θυμάται κανέναν μας).

- τελικές (αυτές που αρχίζουν με τους συνδέσμους να, για να π.χ. Ήρθε για να μείνει).

- ειδικές (αυτές που αρχίζουν με τους συνδέσμους ότι, πως, που π.χ. Είπε ότι θα φύγει αύριο).

- βουλητικές (αυτές που αρχίζουν με το σύνδεσμο να π.χ. Θέλω να φύγω).

- ενδοιαστικές (αυτές που αρχίζουν με τους συνδέσμους μήπως, μην π.χ. Φοβάμαι μήπως φύγει).

- πλάγιες ερωτηματικές (αυτές που αρχίζουν με τους συνδέσμους αν, μήπως ή με ερωτηματικές αντωνυμίες [ποιος, πόσος κ.α.] και με ερωτηματικά επιρρήματα [πώς, πού κ.α.] π.χ. Με ρώτησε αν θα έρθεις / Με ρώτησε πού πας).

- αναφορικές (αυτές που αρχίζουν με αναφορικές αντωνυμίες [που, όποιος, οποίος, όσος, ό,τι] ή αναφορικά επιρρήματα        [ όπου, όπως, όσο κ.α.] π.χ. Ήρθε ο Γιώργος, ο οποίος έλειπε καιρό στο εξωτερικό / Πήγαινε όπου θες).

- υποθετικές (αυτές που αρχίζουν συνήθως με τους συνδέσμους αν ή εάν. π.χ. Αν πας, δε θα σου ξαναμιλήσω).

- εναντιωματικές (αυτές που αρχίζουν με τους συνδέσμους αν και, μολονότι, παρόλο που κ.α. π.χ. Αν και δεν έκανε τίποτα, εκείνη τον μάλωσε).